جلسه نقد و بررسی کتاب «گربه یک مهندس است»

به گزارش مهرک به نقل از خبرگزاری ایبنا، جلسه نقد و بررسی مجموعه شعر کودک و نوجوان «گربه یک مهندس است» از نشر مهرک با حضور نویسنده و  کارشناسان چون حمیدرضا شکارسری و محمود پوروهاب، نهم شهریور ماه در کافه کتاب سمیه برگزار شد.

در این نشست، کمال شفیعی‌مشعوف، شاعر این مجموعه ضمن ابراز خرسندی از برگزاری این جلسه درباره حضورش در عرصه کودک و نوجوان گفت: من با مطالعه وارد حوزه کودک و نوجوان شدم و احساس کردم می‌توانم چیزی به آن اضافه کنم و از افق تازه‌ای به آن وارد شوم. ادبیات این حوزه نیاز دارد که کودک و نوجوان را به فکر کردن وا دارد نه اینکه ما به جای آنها فکر کنیم. ادبیات کودک و نوجوان در دهه‌های گذشته یا بسیار تعلیمی و یا بسیار تخیلی بود. ادبیات به من آموخته است که کودک باید کشف کند و نه اینکه من مفاهیم را به او دیکته کنم. من به نوبه خودم تلاش کردم که سربار ادبیات نبوده باشم.

این نویسنده و شاعر با اشاره به گرافیک اثر عنوان کرد: تصویرگری باید بخش ناگفته متن را برعهده بگیرد. گرافیک اثر برای نوجوان باید به گونه‌ای باشد که نوجوان مایل به خرید کتاب شود. نوجوانی آغاز نه گفتن و استقلال است. او بمب انرژی برای تغییر است و به دنبال تفاوت و بهترین چیز‌ها است. به همین دلیل در خرید کتاب دنبال کتبی است که گرافیک متفاوت و جذابی داشته باشد و به هرچیزی واکنش مثبتی ندارد.

شاعر به کلمات قدرت می‌دهد

همچنین محمود پوروهاب نویسنده و شاعر کودک و نوجوان با اشاره به نقش مهم کلمات گفت: مایه کار نویسندگان و شاعران کلمه است. کلمات برای شاعر مقدس است و آن‌چه که برایش مهم است گزینش کلمات است. داستان‌نویس و روایت‌نویس کلمات را برای بیان حرف‌هایش می‌آورد اما شاعر به کلمات قدرت می‌دهد. کلمات در شعر فرکانس دارند و برای مخاطب موج منفی یا مثبت می‌فرستند. شعر گاهی جمع اضداد است. گاهی تعابیری در شعر وجود دارد که دو روی یک سکه است. فروید می‌گوید عشق و تنفر در یک فرد جمع است. در شعر کودک و نوجوان هم همین‌گونه است. به عنوان نمونه در کتاب‌های این حوزه از بدی می‌گوییم تا خوبی را تبلیغ کنیم. در کتاب «گربه یک مهندس است» هم همین‌گونه است. شعرهای این کتاب به روز است.

این کارشناس ادامه داد: گاهی در شعر به دنبال اثبات نیستیم و شاعر تنها به دنبال بیان حیرانی خود است. در این کتاب هم شاعر به دنبال اثبات معانی نیست بلکه به نوجوان اختیار می‌دهد. او زیبایی‌ها را خوب دیده و درک کرده است. با وجود همه نقاط قوت این کتاب، برخی از شعرها  بیشتر مایل به بزرگسال است. در شعر بزرگسال است که فاصله درک مفهومی شاعر با مخاطب به وجود می‌آورند و این فاصله‌گذاری برای نوجوان جواب نمی‌دهد و در نظر مخاطب گنگ می‌آید و نیامند جزییات بیشتر است.

 اشتراکات شعر کودک و نوجوان

در ادامه این نشست، حمیدرضا شکارسری شاعر، نویسنده و منتقد گفت: در مقایسه شعر کودک و نوجوان با شعر بزرگسال می‌توان عناصر مشترک را خط زد. در کتاب «گربه یک مهندس است» این جریان برعکس است و باید روی نقاط مشترک بیشتر فکر کرد. باید نگاه کنیم که چطور می‌شود به یک شاعر، شاعر گفت. شاعر فردی است که از نظر فیزیکی بزرگ شده است اما در لحظات خلقت شعر مثل یک کودک پازل جهان را می‌چیند و رفتار می‌کند. تنها چیزی که کودک و نوجوان را با این شخص جدا می‌کند میزان تسلط بر زبان است. اما ویژگی مشترک آنها خودمرکزبینی است. کودک فکر می‌کند که در مرکز است و استنتاج‌هایی دارد که شاعرانه است. به همین دلیل صور خیال معنا پیدا می‌کند و شعرا از صور خیال می‌توانند استفاده کنند. گمان می‌کنم  که حتی عجیب نیست گاهی به جای کودک بیاندیشیم. اتفاقی که در تمام شعرهای این کتاب افتاده است.

وی همچنین با اشاره به اهمیت خیال در شعر بیان کرد: در این کتاب صور خیال خودنمایی می‌کند و متن را غنی می‌سازد. تخیل در شعر کودک و نوجوان تبدیل به فانتزی می‌شود. «گربه یک مهندس است» روایت ساده‌ای دارد اما پیرنگ است که به متن جان می‌دهد و روایت را داستانی می‌کند. شعرهای این کتاب رندانه انتخاب شده‌اند از این جهت که به نوجوان دستور نمی‌دهد و به شدت تفکربرانگیز است. این یک مجموعه شعر نیست بلکه یک کتاب شعر است؛ چرا که شعرها با حساب و کتاب و استراتژی انتخاب شده‌اند. شعرها حتی از لحاظ تنوع موسیقیایی و وزن بسیار خوب انتخاب شده‌اند و باعث طراوت ذهن مخاطب است.

شکارسری در پایان گرافیک اثر را مورد نقد قرار داد و اشاره کرد: نکته‌ای که باعث می‌شود مخاطب از این کتاب دوری کند گرافیک اثر است؛ چراکه رنگ و طرح ضعیفی دارد.