نقد و بررسی کتاب «تاریخ با طعم زغال اخته»

خواندن این کتاب‌ها توسط دانش‌آموزان در مدرسه خیلی بهتر از کتاب‌های تاریخی است که برای آن‌ها فایده‌ای ندارد.

به گزارش مهرک به نقل از روابط عمومی حوزه هنری جلسه نقد و بررسی رمان «تاریخ با طعم زغال اخته» از نشر مهرک، پانزده تیرماه در کافه کتاب سمیه برگزار شد. در این نشست علاوه بر نویسنده کتاب، محمدرضا شرفی خبوشان منتقد و نویسنده و حسن احمدی هم حضور داشتند.

در این نشست یوسف قوجق نویسنده کتاب با اشاره به اهمیت خوانش تاریخ توسط کودک و نوجوانان عنوان کرد: خوب می‌شد اگر که خوانش تاریخ توسط کودک و نوجوانان همراه با داستان بود. خواندن و مرور تاریخ همراه با داستان شیرین است. به همین خاطر یکی از کارهایی که من را به نوشتن وا داشت همین بود که مطالبی را درباره تاریخ پهلوی اول به زبانی که زبان روایت است به مخاطب نوجوان منتقل کنم آن هم با یک خط داستانی که تعلیق دارد. کتاب‌های من همواره زمینه تاریخی دارد.

یکی از دغدغه‌های من این بود که تاریخ پر از واقعه‌هایی است که پر از تجربه و درس است. به همین خاطر دوست داشتم که با روایت داستانی آن‌ها را به مخاطبان انتقال دهم. همانطور که نمونه‌های جهانی آن همچون «جنگ و صلح» را داریم که تاریخ با زبان داستانی روایت شده است. دو شخصیت داریم که متفاوت از هم هستند و در مدرسه کل‌کل‌های زیادی دارند و قصه‌هایی با خود دارند. در این قصه پیرمرد و پیرزنی هم داریم که دو دیدگاه مختلفی درمورد تاریخ دارند.سعی کردم تعریف وقایع تاریخی در قالب انتقال تجربه نسل قدیم به نسل جدید باشد.

جایگزینی برای کتاب تاریخ در مدارس!

همچنین حسن احمدی، نویسنده با بیان این که این کتاب جاذبه و کشش بالایی دارد گفت: یکی از نکات مثبت آثار آقای قوجق این است که نگاه منصفانه و دور از شعار دارند. داستان اوج و فرودهای خوبی دارد و مخاطب را با خود همراه می‌کند. دو شخصیت داریم که نظرات مخالف هم دارند و هرکدام به نکاتی از تاریخ پهلوی اول اشاره می‌کنند. البته در بخشی از کار سخنرانی‌ها باعث می‌شود مخاطب را خسته کند و گرفتار پیچیدگی می‌شود و راوی را گم می‌کند. در تمام طول کتاب من بیشتر از آن که حس کنم یک کتاب تاریخی می‌خوانم بعد قصه‌پردازی آن برایم پررنگ‌تر بود. با همه نکات مثبت و منفی من مایل هستم که جلد دومی درمورد دوره پهلوی دوم وجود داشته باشد. اعتقاد دارم خواندن این کتاب‌ها توسط دانش‌آموزان در مدرسه خیلی بهتر از کتاب‌های تاریخی است که برای آن‌ها فایده‌ای ندارد. این باعث می‌شود دانش‌آموزان حتی با یکدیگر گفتگو کنند و فضای خوبی را در کلاس ایجاد می‌کند.

در ادامه نشست محمدرضا شرفی خبوشان نویسنده، با اشاره به این که فراهم آوردن چنین کتابی جای قدردانی دارد، بیان کرد: نویسنده هدفمند نگاهش را به سمتی برده است که دغدغه روز جامعه است. مردمی که سردرگم هستند و اعتراض و انتقادی دارند اما نمی‌دانند که چطور آن را بیا کنند.این که می‌گویند”روحت شاد رضا شاه” از همین عدم مطالعه تاریخ برمی‌آید. اعتراض و انتقاد جای خود را دارد و حق هر شهروندی است اما نمی‌تواند بدون شناخت مسئله تاریخی را تحریف کند و این نشان می‌دهد در جامعه ما مطالعه تاریخ عمیق و جدی نبوده است. نویسنده این دغدغه را دارد که برای نوجوان ما در این فعل و انفعالات اجتماعی برآمده از برخی سیاست‌گذاری‌ها تاریخ را روشن کند.

او افزود: برای نوجوانی که در سیستم آموزشی برای درس تاریخ برنامه مدونی برایش وجود ندارد. چند درصد دانش آموزان از تاریخ و ایران و مناسبات آن اطلاع دارند؟ آن‌ها بیشتر اطلاعاتشان را از سطح جامعه و رسانه‌های بیگانه دریافت می‌کنند و این حرف‌ها حرف‌هایی است که برآمده از ناراحتی اوضاع جامعه است. نوجوان دنباله آن را می‌گیرد و ما با نسلی مواجه می‌شویم که شناخت و درک عمیقی از تاریخ ندارد. این شناخت و تعهد و دلسوزی نویسنده را نشان می‌دهد که چنین کتابی را نوشته است. در عمر کلی نگریستن به این کتاب باید این حرکت را ستود و متولیان امر آموزش باید این کتاب را جدی بگیرند. اما متاسفانه هیچ شناخت واقعی از این کتاب ندارند و مورد کم لطفی قرار گرفته است. رمز و راز مواجه شدن با هر کتابی این است که ما آن کتاب را بشناسیم.در مواجهه با تاریخ ، رمان و داستان  دو رویه را در پیش می‌گیرد. اول این که رمان در خدمت تاریخ باشد به این معنا که فنون روایت‌گری خودش را صرف روایت تاریخ کند. دومین حالت این است که تاریخ در خدمت روایت باشد. یعنی نویسنده برای طرح و داستان خود از تاریخ برای اعتباربخشی اثرش استفاده کند. لذا بسیاری از کتاب‌ها را نمی‌توان گفت که تاریخی‌اند. باید به دنبال کتاب‌هایی بود که فنون روایت در بیان تاریخ استفاده شود. با این تعاریف به نظر بنده این کتاب از این دسته است و جزو کتاب‌های تاریخی است. حتی از نام آن این موضوع مشخص است و تکلیفش را با مخاطب مشخص می‌کند

خبوشان در آخر خاطرنشان کرد: وقتی مشخص شود که با چه کتابی روبرو هستیم کار برایمان راحت است.ما با مسئله‌ای مواجه هستیم که حساس است، آن هم این است که این کتاب به نوجوانی اختصاص دارد که پیش‌زمینه‌ای از چنین فضایی ندارد به همین دلیل کار نویسنده سخت‌تر می‌شود؛ چرا که رسالت آموزش را هم دارد و تنها سرگرمی نیست. نویسنده در کتاب «تاریخ با طعم زغال اخته» به نوجوان آموزش می‌دهد و صاحب تفکر است. او تاریخ را بهانه‌ای در جهت همدلی و دوستی قرار می‌دهد. تاریخ باید بتواند یک اتحاد در جامعه ایجاد کند و نسل‌ها را به هم نزدیک کند. همانطور که در این کتاب هم می‌بینیم. «تاریخ با طعم زغال اخته» رسالتش نزدیک کردن انسان‌ها به یکدیگر به بهانه تاریخ است.